Δευτερογενές καλείται το λεμφοίδημα, το οποίο έχει προκληθεί μετά από παθολογικές καταστάσεις στις οποίες επηρεάζονται οι λεμφαδένες. Συνηθέστερη είναι ο καρκίνος του μαστού και ιδιαίτερα μετά από χειρουργεία μαστεκτομής, στα οποία αφαιρούνται ή ¨τραυματίζονται¨ λεμφαδένες της περιοχής.
Ο ρόλος του εξειδικευμένου στην αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος φυσικοθεραπευτή είναι καίριος, γι’ αυτό απαιτείται από μέρους του μεγάλη προσοχή κι ευθύνη στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Με βάση τελευταίες έρευνες, σας παρουσιάζουμε τις κατευθυντήριες οδηγίες πάνω στη διάγνωση και αντιμετώπιση του δευτερογενούς λεμφοιδήματος.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Τι προτείνεται…
Σε περιπτώσεις μαστεκτομής ο φυσικοθεραπευτής πρέπει να μετρά τον όγκο και των δυο άνω άκρων προεγχειρητικά και μετεγχειρητικά και να τα συγκρίνει. Πιο συγκεκριμένα, μετράται η περίμετρος στα δάχτυλα, στον καρπό, τον πήχη και ψηλότερα τον ώμο – σε συγκεκριμένα πάντα σημεία. Όταν δεν είναι εφικτή η μέτρηση του άκρου πριν , η μέτρηση γίνεται και στα δύο άκρα και συγκρίνεται η προσβεβλημένη πλευρά με την υγιή. Αν υπάρχει διαφορά πάνω από 2εκ. μετεγχειρητικά, αυτό συνήθως υποδεικνύει την ανάγκη φυσικοθεραπευτικής αντιμετώπισης του λεμφοιδήματος με πλήρη αποσυμφορητική θεραπεία (CDT).
Επίσης, ελέγχεται τόσο πριν, όσο και μετά την επέμβαση, εάν ο ασθενής αισθάνεται βάρος, πρήξιμο ή σφιχτό το προσβεβλημένο του άκρο.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Αρχικά, έχει φανεί ότι οι ασθενείς που έχουν αντιμετωπίσει το λεμφοίδημα προληπτικά προ χειρουργείου με φυσικοθεραπευτικές συνεδρίες, έχουν καλύτερη αποκατάσταση μετεγχειρητικά με λιγότερες επιπλοκές στο κομμάτι του οιδήματος και της κινητικότητας του άνω άκρου.
Τι προτείνεται..
Δύο είναι οι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης του δευτερογενούς λεμφοιδήματος σύμφωνα με την αρθρογραφία:
- Η πλήρης Αποσυμφορητική θεραπεία-CDT. Αυτή περιλαμβάνει τη λεμφική αποσυμφόρηση του μέλους με ειδικούς χειρισμούς κινητοποίησης της λέμφου, συμπιεστική περίδεση, προσωπική φροντίδα του ασθενή στο δέρμα του και αποιδηματικές και διατατικές ασκήσεις. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η πλήρης αποσυμφορητική θεραπεία μειώνει τον όγκο του προσβεβλημένου άνω άκρου, βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενή, και αυξάνει την διάθεση του ασθενή να ασκηθεί.
- Η εξειδικευμένη άσκηση. Η άσκηση παίζει ένα τεράστιο ρόλο στην αποκατάσταση του λεμφοιδήματος και είναι πολύ σημαντικό να προσαρμόζεται στις ανάγκες του εκάστοτε ασθενή και να γίνεται υπό την επίβλεψη του φυσικοθεραπευτή του. Στόχος της είναι η ανάκτηση του χαμένου εύρους κίνησης των αρθρώσεων του άνω άκρου, η αύξηση της μυϊκής δύναμης του, η αποκατάσταση της λειτουργικότητας του και ο έλεγχος του οιδήματος. Επίσης, η απώλεια κιλών μέσω της άσκησης βοηθά στη μείωση του λεμφοιδήματος. Η άσκηση μπορεί να γίνει είτε ατομικά είτε σε γκρουπ, με προσοχή στους περιορισμούς που έχει ο κάθε ασθενής.
Στο Physiopolis εφαρμόζονται ειδικά πρωτόκολλα άσκησης ( όπως Ackermann Rehabilitation model και clinical pilates) καθώς και ειδικό πρόγραμμα άσκησης στο νερό (aquatic lymphatic therapy).
Η βιβλιογραφία υποδεικνύει ότι οι φυσικοθεραπευτές κατέχουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος.
Σημείωση: Η διάγνωση του λεμφοιδήματος γίνεται από τον θεράποντα ιατρό, σε περιπτώσεις όμως που ο ασθενής έρχεται απευθείας στον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή λεμφοιδήματος, εκείνος με ειδικές μετρήσεις μπορεί να αξιολογήσει το αν υπάρχει όντως λεμφοίδημα και τον βαθμό του.
Πηγές:
Management of secondary lymphedema related to breast cancer, Cheifetz et al, 2010
Clinical practice guidelines for the care and treatment of breast cancer: 11. Lymphedema, Harris et al, 2001
