Το σκληρόδερμα είναι ένα αυτοάνοσο, φλεγμονώδες νόσημα, χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία. Αποτελεί νόσο του κολλαγόνου, με κύριο χαρακτηριστικό τη σκλήρυνση του δέρματος, το οποίο, επιπρόσθετα, τεντώνει και γυαλίζει. Η νόσος αυτή αποτελεί, επίσης, γενική διαταραχή των μικρών αρτηριών και του συνδετικού ιστού, η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αγγείων και ίνωση του δέρματος και των εσωτερικών οργάνων, περιλαμβανομένων του γαστρεντερικού σωλήνα, των πνευμόνων, της καρδιάς και των νεφρών.
Τα συμπτώματα στο σκληρόδερμα ποικίλλουν. Τα κυριότερα είναι:
- Εμφάνιση άτυπου οιδήματος στα χέρια, που μπορεί βαθμιαία να παρουσιάσει σκλήρυνση και πάχυνση του δέρματος των δακτύλων
- Εμφάνιση του φαινομένου Raynaud, το οποίο συνοδεύεται από επώδυνη διόγκωση των αρθρώσεων. Τα χέρια αλλάζουν χρώμα (λευκό-κόκκινο-μελανό), λόγω της κακής κυκλοφορίας του αίματος. Το κρύο επηρεάζει αυτή την κατάσταση, ενώ η ζέστη την εξομαλύνει
- Εμφάνιση μυϊκής αδυναμίας
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Ερεθισμός και φαγούρα στο δέρμα
- Απώλεια βάρους
- Κόπωση και αδυναμία
Ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το σκληρόδερμα, τα χέρια επηρεάζονται και σε διαφορετικό βαθμό. Στα πρώτα στάδια, εμφανίζεται οίδημα στην άκρα χείρα και στα δάχτυλα. Το οίδημα αυτό, μπορεί να προκαλέσει μείωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας του ασθενή στο χέρι, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι καθημερινές δραστηριότητες του. Σε κάποιες περιπτώσεις, λόγω της διαταραχής στα αιμοφόρα αγγεία, μπορεί να επηρεαστούν και τα λεμφαγγεία και αυτό να οδηγήσει μέχρι και στην εμφάνιση λεμφοιδήματος.
Θεραπεία & Αντιμετώπιση
Σκοπός της θεραπείας είναι η μείωση του οιδήματος στα χέρια, μέσω της διέγερσης του λεμφικού συστήματος και η αύξηση της κινητικότητας και λειτουργικότητας, ώστε ο ασθενής να αποκτήσει μια καλή ποιότητα ζωής, κυρίως κατά την οιδηματώδη φάση της νόσου.
Η βασικότερη μέθοδος που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του οιδήματος που προκύπτει από το σκληρόδερμα, είναι η μάλαξη λεμφικής παροχέτευσης. Η μέθοδος αυτή εκτελείται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή, ο οποίος ασκεί επαναλαμβανόμενα πίεση με συγκεκριμένο τρόπο στα άκρα που πάσχουν. Διεγείροντας, έτσι, το λεμφικό σύστημα, αντλεί τη συσσωρευμένη λέμφο από την άκρα χείρα και τα δάχτυλα και σταδιακά μειώνει το οίδημα. Η λεμφική μάλαξη ξεκινάει συνήθως από τη βάση του αυχένα, το λαιμό και το κεφάλι (τα οποία συχνά εμφανίζουν οίδημα στο σκληρόδερμα), για να καταλήξει στη μασχάλη, τον ώμο, την άκρα χείρα και τα πρησμένα δάχτυλα. Ο φυσικοθεραπευτής δεν παραλείπει να παροχετεύσει τη λέμφο από την παλαμιαία, αλλά και τη ραχιαία επιφάνεια των δαχτύλων και της παλάμης.
Ακόμα, χρησιμοποιούνται συμπιεστικοί επίδεσμοι, οι οποίοι θα λειτουργήσουν παροχετευτικά στα χέρια και τα δάχτυλα που έχουν προσβληθεί. Σημαντική είναι η φροντίδα του δέρματος στους ασθενείς με σκληρόδερμα, η οποία πρέπει να γίνεται υπό την επίβλεψη δερματολόγου.
Αφού έχει παροχετευτεί το οίδημα, αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης αποτελεί η κινησιοθεραπεία για ανάκτηση του χαμένου εύρους κίνησης των αρθρώσεων στα άνω άκρα και την αποκατάσταση της λειτουργικότητας τους. Σε αυτή τη φάση, ο ασθενής εκτελεί παθητικές (με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή) και ενεργητικές ασκήσεις, διατάσεις, καθώς και ασκήσεις προσαρμοσμένες στην καθημερινότητα του.
Σύμφωνα με έρευνες, η πλήρης και σωστή φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση, όπως αυτή που ήδη αναφέρθηκε, έχει σημαντικά αποτελέσματα στον όγκο του άκρου (οίδημα), ο οποίος μειώνεται αισθητά με τη βοήθεια της μάλαξης λεμφικής παροχέτευσης. Τέλος, το σημαντικότερο κομμάτι για τον ασθενή, που είναι η κινητικότητα και λειτουργικότητα του άκρου, φαίνεται να βελτιώνονται σημαντικά, μετά από τη σωστή και προσεκτική φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.
