Τα κατάγματα, γνωστά και ως «σπασίματα» συμβαίνουν κατά κύριο λόγο μετά από ατυχήματα ή πτώσεις. Σχετίζονται ιδιαίτερα με την τρίτη ηλικία, εξαιτίας της έλλειψης ισορροπίας και ευαισθησίας των οστών λόγω οστεοπόρωσης , αλλά και με την παιδική ηλικία.
Τα κατάγματα ταξινομούνται στους παρακάτω τύπους:
- Κλειστό κάταγμα. Χωρίς να έχει πληγεί το δέρμα.
- Ανοιχτό ή σύνθετο κάταγμα. Το σπασμένο οστό διαπερνά το δέρμα κατά τον τραυματισμό.
- Συντριπτικό κάταγμα. Το οστό σπάει σε πολλαπλά κομμάτια.
- «Δίκην χλωρού ξύλου». Τύπος παιδικού κατάγματος, όπου υπάρχει η τάση να λυγίζει το σπασμένο οστό.
- Εγκάρσιο κάταγμα. Συμβαίνει κάθετα με τον άξονα του οστού.
- Λοξό ή σπειροειδές κάταγμα. Παίρνει το όνομα του από το σχήμα του.
- Οίδημα στην περιοχή γύρω από τον τραυματισμό
- Δημιουργία αιματώματος
- Πόνος, ο οποίος χειροτερεύει κατά την κίνηση του μέλους ή την πίεση του
- Παραμόρφωση της όψης του μέλους
- Απώλεια λειτουργικότητας στην περιοχή
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ο οργανισμός, αμέσως μετά τον τραυματισμό, ξεκινάει την επούλωση του σπασμένου οστού, μέσω της διαδικασίας της πώρωσης. Φυσικά, για να γίνει η σωστή ένωση των σημείων του οστού που έχουν απομακρυνθεί μεταξύ τους, παρεμβαίνουν οι γιατροί με διάφορους τρόπους.
Κατά τη διάρκεια της πώρωσης λοιπόν, και ανάλογα με τον τύπο του κατάγματος, χρησιμοποιούνται μέσα όπως ο γύψος, νάρθηκες, εξωτερική ή εσωτερική οστεοσύνθεση, μεταλλικές πλάκες, ενδυομυελικοί ήλοι με βίδες, μέχρι το οστό να επανέλθει στη φυσιολογική του μορφή.
Ο ρόλος της μάλαξης λεμφικής παροχέτευσης
Με όποιον τρόπο κι αν γίνεται η θεραπεία ενός κατάγματος, πάντα αποτελεί ένα χρήσιμο βοηθητικό εργαλείο η μάλαξη λεμφικής παροχέτευσης.
- Πριν αφαιρεθεί ο γύψος ή η οστεοσύνθεση, ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής ξεκινάει τη θεραπεία του με τεχνικές μάλαξης στο υγιές ετερόπλευρο άκρο, γεγονός που προωθεί τη λεμφική ροή και στο άκρο που πάσχει. Εξισορροπώντας τη φυσιολογική λειτουργία της λέμφου και της αιματικής ροής, αυξάνεται ο ρυθμός επούλωσης του κατάγματος στην πάσχουσα πλευρά.
Σημαντικό είναι ακόμα, ο θεραπευτής να απευαισθητοποιεί με διάφορες τεχνικές φυσικοθεραπευτικής μάλαξης το άκρο γύρω από το γύψο, με σκοπό τη μείωση του οιδήματος και την προώθηση της λέμφου που έχει λιμνάσει στην περιοχή. Με αυτό τον τρόπο, προετοιμάζει το άκρο για τη θεραπεία που θα ακολουθήσει αφού αφαιρεθεί ο γύψος, δίνοντας της μάλιστα, ακόμα μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Απαραίτητη είναι η κινητοποίηση των παρακείμενων αρθρώσεων που είναι ελεύθερες, καθώς και οι απλές ισομετρικές ασκήσεις του πάσχοντος μέλους, για την αποφυγή επιπλοκών λόγω ακινητοποίησης, όπως το σύνδρομο Sudeck.
- Μετά την αφαίρεση του γύψου (νάρθηκα ή οστεοσύνθεσης), η εφαρμογή λεμφικής μάλαξης καθίσταται αναγκαία. Σκοπός της εφαρμογής της σε αυτή τη φάση είναι:
- η αναγέννηση των τραυματισμένων λεμφικών αγγείων
- μείωση οιδήματος στις παρακείμενες αρθρώσεις
- αύξηση της λειτουργικότητας
- αποφυγή δημιουργίας συμφύσεων σε ανοιχτά κατάγματα
Ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζει τη μάλαξη σε όλο το πάσχον άκρο, αυξάνοντας την αιμάτωση και προωθώντας την περίσσια λεμφικού υγρού σε υγιείς μη τραυματισμένους λεμφαδένες. Δουλεύει με ήπιες τεχνικές πάνω στα τραύματα για να μειώσει την πιθανότητα δημιουργίας μόνιμης ουλής που θα κάνει το δέρμα ανελαστικό.
Όσον αφορά την αύξηση της λειτουργικότητας του πάσχοντος άκρου, ο θεραπευτής συνδυάζει τη μάλαξη λεμφικής παροχέτευσης με ειδικές ασκήσεις αποκατάστασης. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών που περιβάλλουν το άκρο, τεχνικές για αύξηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και μειώση του πόνου, και διατάσεις για αύξηση της ελαστικότητας που έχει χαθεί λόγω της παρατεταμένης ακινητοποίησης.
- Σε περιπτώσεις χειρουργικής αντιμετώπισης ενός κατάγματος, η αποκατάσταση ξεκινά αμέσως μετά το χειρουργείο. Ρόλος του φυσικοθεραπευτή είναι να παρέμβει παροχετεύοντας το αιμάτωμα κι έπειτα το οίδημα, με τεχνικές μάλαξης λεμφικής παροχέτευσης. Ακόμα, μπορεί να επέμβει και στην ουλή του χειρουργείου με τον ίδιο τρόπο. Στο κατάλληλο χρονικό διάστημα και με την έγκριση του θεράποντα ιατρού, ξεκινούν και οι ασκήσεις παθητικά και έπειτα ενεργητικά. Για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα ο φυσικοθεραπευτής αν κρίνει απαραίτητο μπορεί να εφαρμόσει θεραπευτική επίδεση για παροχέτευση οιδήματος.